Bewindvoering: menselijk en juridisch maatwerk onder het toeziend oog van de vrederechter

Wat is een bewindvoerder?

Een bewindvoerder is iemand die binnen een juridisch afgebakend kader mensen helpt die door hun psychische of fysieke gezondheidstoestand niet meer zelf beslissingen kunnen nemen over hun persoon of hun goederen.

Menselijk maatwerk

Aan de grondslag van de organisatie van een bewindvoering ligt steeds een diepmenselijk aspect.

Dat blijkt al gauw uit het antwoord op de vraag voor welke personen een bewindvoering kan worden georganiseerd. Het gaat om meerderjarige personen die wegens hun gezondheidstoestand niet in staat zijn om zelf, permanent of tijdelijk, hun persoonlijke belangen (bv. echtscheiding vorderen, kind erkennen) of vermogensrechtelijke belangen (bv. eigendom verkopen, lening afsluiten) te beheren. Denk daarbij aan dementerende personen, aan comapatiënten, aan mensen met psychische problemen die al dan niet gedwongen werden opgenomen in een instelling.

De vrederechter zal maar een bewindvoering organiseren wanneer hij ervan overtuigd is dat die maatregel echt noodzakelijk is, net omwille van het ingrijpende karakter ervan voor de beschermde persoon.

De vrederechter kan de bewindvoering organiseren op vraag van de beschermde persoon zelf, of van een belanghebbende derde zoals bv. de echtgenoot van de beschermde persoon of de behandelende arts, dan wel op vraag van het OCMW of de procureur des Konings.

De vrederechter kan ook uit eigen beweging een bewind organiseren wanneer een geesteszieke gedwongen werd opgenomen in een instelling of wanneer een persoon werd geïnterneerd.

Vervolgens zal de vrederechter bij het aanduiden van een bewindvoerder rekening houden met het karakter en de persoonlijkheid van de beschermde persoon. Een beschermde persoon die bv. soms agressief uit de hoek kan komen heeft een ander type bewindvoerder nodig dan een dementerende ouderling.

Bewindvoering is dus steeds menselijk maatwerk omdat vanuit de noden van de beschermde persoon de vrederechter een kader uittekent met spelregels voor de bewindvoerder waarbinnen hij of zij kan optreden.

Juridisch maatwerk

Organiseert de vrederechter een bewindvoering, dan verplicht de wet hem om aan de hand van een checklist na te gaan welke handelingen de beschermde persoon zelf nog kan stellen met betrekking tot zijn persoon en met betrekking tot zijn goederen.

Kan de beschermde persoon bijvoorbeeld nog geldig zijn toestemming geven in een medische behandeling (zoals bv. orgaandonatie), kan hij of zij met een elektronische identiteitskaart documenten ondertekenen, kan de beschermde persoon nog goederen verkopen, een huis aankopen, een huurovereenkomst aangaan, periodieke schulden aangaan, schenkingen doen, en zijn belastingen aangeven en betalen?

Het antwoord op al die vragen is bepalend voor de bevoegdheden van de bewindvoerder. Is de vrederechter van oordeel dat de beschermde persoon niet in staat is om al die handelingen zelf te verrichten, dan is de bewindvoerder voortaan de persoon die daarvoor bevoegd is. De bevoegdheden van de bewindvoerder reiken dus maar zover als de bescherming reikt.

Bewindvoering is dus steeds juridisch maatwerk omdat de bewindvoerder maar over zoveel persoonlijke en vermogensrechtelijke bevoegdheden beschikt als hij of zij nodig heeft om de belangen van de beschermde persoon te behartigen.

Rekenschap en verantwoording

De bewindvoerder moet op geregelde tijdstippen rekenschap en verantwoording afleggen voor zijn optreden. Zo moet hij bij zijn aanstelling een volledig verslag overmaken aan de vrederechter, de beschermde persoon en diens vertrouwenspersoon. Bovendien moet hij elk jaar opnieuw een volledig verslag maken voor de vrederechter waarin niet alleen het vermogen en de vermogenssituatie van de beschermde persoon aan bod komen, maar ook indien nodig de evolutie in diens gezondheidstoestand en leefsituatie.