"Het is niet aan advocaten om zich te beperken bij het toepassen van de wet"

Om de twee weken op vrijdag schrijft onze voorzitter de actualiteit van zich af. Vandaag heeft hij het over het Verenigd Koninkrijk en de afbouw van de Rule of Law.

Sommigen denken, met een gelatenheid die te wijten kan zijn aan de schijnbare afstand, dat in Europa de afbouw van de rechtstaat te vinden is in landen die vóór 1989 gebukt gingen onder het sovjetjuk. Mensen die nooit de schittering van de rechtstaat gekend hebben en die, door een speling van de geschiedenis, amper dertig jaar geleden kennis gemaakt hebben met de democratie: het verbaast nauwelijks dat die sukkelaars niet kunnen weerstaan aan de tentation totalitaire waarover Jean-François Revel het had in zijn gelijknamige boek uit 1976.

Wat er zich afspeelt achter het onderhand onzichtbare IJzeren Gordijn stoort de slaap van slechts weinigen aan onze vertrouwde westelijke rand van het Avondland.

Maar wie zou gedacht hebben dat zelfs in het Verenigd Koninkrijk, de bakermat van de rechtstaat waar de traditie van de Magna Carta levend blijft, de sinistere klauwen van de afbouw van de Rule of Law te zien zijn?

Begin vorige maand haalde de Britse minister van Binnenlandse Zaken, Priti Patel, in een tweet uit naar ‘activistische advocaten’ die de uitwijzing van in bootjes aangespoelde asielzoekers ‘frustreren’.

Een 28-jarige man, die weinig sympathie heeft voor uitheemse gelukzoekers en nog minder voor hun raadslieden, stapte prompt een prominent Londens solicitorskantoor binnen, voorzien van een groot steekmes. Hij bond ter plekke de strijd aan tegen zijn vijanden en verwondde een personeelslid alvorens hij overmeesterd en gearresteerd werd.

Volgens het advocatenkantoor was de aanval ‘vierkantig’ het gevolg van de ministeriële retoriek. Het vroeg de Law Society om de kwestie aan te kaarten bij de regering opdat ‘publieke aanvallen op de advocatuur voortaan vermeden worden’.

Daarop schakelde minister Patel een versnelling hoger. Advocaten die optreden voor migranten deed zij af als ‘do-gooders’ en ‘lefty lawyers’ die het onverdedigbare verdedigen. Het zijn die linkse mensenrechtenadvocaten die de strafrechtbanken lamleggen, zo trad de eerste minister haar bij in een toespraak op 6 oktober jl.

De Law Society protesteerde meteen, bij monde van haar voorzitter Simon Davis: “De minister ondermijnt een rechtsstelsel dat zich door de eeuwen heen ontwikkeld heeft en helpt om ervoor te zorgen dat macht niet misbruikt wordt, en dat, als er zich rechtsgeschillen voordoen, burgers toegang biedt tot juridisch advies en tot rechtsbescherming via een eerlijk proces, ongeacht wat het publiek of de regering over de zaak denkt.”

Davis is verbonden aan het magic circle kantoor Clifford Chance, waar hij tot eerder dit jaar vennoot was. Hij staat grote ondernemingen bij in internationale betwistingen. Niet het profiel van de linkse, activistische mensenrechtenadvocaat, zoals u allicht met mij kunt vaststellen.

Davis is vorige woensdag opgevolgd door David Greene, een solicitor die zich toelegt op aandeelhoudersdisputen – evenmin typisch linkse bezigheid – en nu dus de 176^ste voorzitter van de Law Society geworden is. Greene sprak zich in dezelfde, scherpe bewoordingen uit in een interview in The Guardian.

Niet alleen de solicitors lieten van zich horen. Ook Amanda Pinto QC, de voorzitster van de Bar of England & Wales, kroop vorige vrijdag in de pen. Zij schreef premier Johnson aan:

“(…) Daarom betreur ik de opmerkingen die u maakte op het congres van de Conservatieve Partij, en die ten onrechte de advocaten politiseren en aanvallen, alleen maar omdat zij hun werk doen in het algemeen belang. Het strafrechtelijk stelsel wordt niet verlamd door advocaten. Wel integendeel zijn de gerechtelijke achterstand, de extreem lange wachttijden, de afbrokkelende infrastructuur en de op choquerende wijze onderbetaalde beroepsbeoefenaren het directe gevolg van een chronisch tekort aan financiële middelen vanwege opeenvolgende regeringen. Het is het aanhoudende gebrek aan investeringen dat het systeem lamlegt en vele rechtzoekenden een effectieve toegang tot het gerecht ontzegt.”

Barrister Amanda Pinto QC heeft een internationale financiële geschillenpraktijk – zij is klaarblijkelijk evenmin een linkse, activistische mensenrechtenadvocate.

Het gaat hier niet over de linkse, rechtse of andere politieke voorkeuren van advocaten. Waar het wél over gaat, is de vraag of een advocaat behoorlijk zijn of haar werk kan doen. Als de wet in de ogen van politici niet voldoet, dan moet het parlement de wet aanpassen. Maar het is niet aan de advocaat om bij de verdediging van de belangen van de cliënt aan zelfbeperking te doen bij het toepassen van de wettelijke mogelijkheden.

Tot zover het Verenigd Koninkrijk.

Elke gelijkenis met echte personen of toestanden in eigen land kan louter toevallig zijn, maar misschien ook niet helemaal.

Met genegen groeten,

Peter Callens
Voorzitter OVB