We vinden het niet ok dat inlichtingendiensten over uw schouder kunnen meekijken

Het is bekend dat het bedrijf met die software de beveiliging van iPhones (smartphones van het merk Apple) kan kraken en op die manier de controle over een smartphone kan overnemen. Dat lukt via een lek in de berichtenapp iMessage. Wie die spionagesoftware gebruikt kan dan alles volgen wat u met uw smartphone doet: meeluisteren naar uw gesprekken, via de gps-locatie volgen waar u bent, uw contactenlijst inkijken, uw foto’s bekijken, alle e-mails en berichten lezen enzovoort. Die spionage komt er niet nadat u bijvoorbeeld ergens op een verdachte link klikte. Neen, zelfs als u niets gedaan heeft activeert de software ook de camera of de microfoon van uw software. U zal er niets van merken.

Het Comité I, het parlementair orgaan dat in ons land de inlichtingendiensten controleert, onderzoekt nu of onze Staatsveiligheid die spionagesoftware al gebruikt heeft.

Onlangs zei minister van Justitie Vincent Van Quickenborne wel al aan de krant De Tijd (De Tijd, 2 september 2021) dat de Belgische inlichtingendiensten deze controversiële software mogen inzetten om smartphones te bespioneren. Maar, zei de minister er meteen bij: de inlichtingendiensten mogen deze technologie alleen inzetten als dat binnen de lijnen van de wet gebeurt. Bovendien moet het parlement altijd kunnen controleren of die spionagesoftware wel op een verantwoorde manier werd gebruikt, zonder te raken aan de rechten en de vrijheden van de mensen.

Binnen de lijnen van de wet van 30 november 1998

Als de minister zegt dat de spionagesoftware alleen mag gebruikt worden binnen een wettelijk kader dan bedoelt hij: binnen de wet van 30 november 1998 over de regeling van inlichtingen- en veiligheidsdiensten (vanaf nu noemen we dit “de wet”). Maar is dat ook het geval? Vallen de ingrijpende methodes van de spionagetool Pegasus wel binnen de lijntjes van deze wet?

Kleurt de spionagetool Pegasus wel binnen de lijntjes van de wet?

In de wet staat dat de inlichtingen- en veiligheidsdiensten allerlei informatie en gegevens over mensen kunnen opsporen of verzamelen als die voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten nuttig kunnen zijn om hun werk te kunnen doen. Er staat ook dat ze communicaties kunnen onderscheppen, er kennis van kunnen nemen en die kunnen registreren.

Met communicatie wordt dan bedoeld: alles wat u uitzendt of overbrengt via een systeem: een telefoongesprek via uw gsm, e-mails via het internet, foto's via uw smartphone enz.

In de wet staat ook dat de inlichtingendiensten toegang hebben tot gegevens die zich op een smartphone bevinden, ze mogen de beveiliging van de smartphone opheffen en alle gegevens overnemen die ze op die smartphone vinden.

Tot daar is er geen probleem.

Maar: u bespioneren via uw camera: mag dat wel?

Want: de spionagesoftware Pegasus kan zelfs zonder dat u dat beseft de microfoon en de camera van uw smartphone opzetten. Over zo'n manier van informatie vergaren vinden we niets terug in de wet. Dat heeft meer weg van observatie, maar dan via het elektronische apparaat van de persoon zelf en daarover staat er niets in die wet van 1998. Ook andere wetten hebben het alleen over bijvoorbeeld camera's die mogen gebruikt worden in het straatbeeld. Bewakingscamera's bijvoorbeeld of flitscamera's.

Wij vinden dit niet ok!

Het is een verregaande technologie en soms is het voor inlichtingen- en veiligheidsdiensten echt gepermitteerd om mensen zo te bespioneren. Om ons te beschermen tegen terreuraanslagen of zware criminaliteit bijvoorbeeld. In de Wet op de Inlichtingendiensten staat het letterlijk zo:
​

• "de uitzonderlijke methode moet worden gekozen in functie van .... de ernst van de potentiële dreiging"

Maar stilaan stellen wij ons vragen:

1. waar eindigt het?
2. kunnen inlichtingen- en veiligheidsdiensten altijd maar meer nieuwe en verdergaande technieken gebruiken, met het oog op onze veiligheid? Enkele voorbeelden:

• op zoek naar de dader van een moord DNA afnemen van een heel dorp, ook bij mensen die niet verdacht worden
• slimme camera's die zelfs kunnen zien wat u achter het stuur in uw auto aan het doen bent
• slimme camera's die u uit het verkeer halen, niet omdat u een overtreding beging maar omdat u uw achterstallige belastingen niet betaald heeft

Keer op keer wordt er aan onze grondrechten zoals de bescherming van het privéleven geknabbeld met dat ene doel voor ogen: ons te beveilingen tegen allerlei onheil.

De OVB is erg waakzaam en zal protesteren zodra we merken dat spionagesoftware of soortgelijke initiatieven raken aan onze grondrechten of onze privacy. Uitgerekend vandaag raakte bekend dat Apple binnenkort met een software-update komt die het lek in de beveiliging van de iPhones moet dichten. We stellen vast dat een technologiereus zoals Apple de spionagesoftware alvast een halt toeroept. Het lijkt wel de wereld op zijn kop: een technologiereus die iets doet om onze privacy te beschermen terwijl onze overheid er blijkbaar geen problemen mee heeft om deze spionagesoftware net wel te gebruiken.